استرس و بیماری های جسمی

اثرات ناشی از حوادث و مشکلات را استرس گویند

به هر مسئله ای که به نحوی روی شما اثر بگذارد عامل استرس گفته می شود. هر رویداد زندگی، و یا هر مشکلی که برای خود یا یکی از نزدیکان، دوستان خانواده، آشنایان یا حتی همسایه ها اتفاق می افتد و روی جسم و روان شما اثر بگذارد عامل استرس نامیده می شود. اثرات جسمی و روانی (روحی) ناشی از وقایع، رویدادها و مشکلات را استرس گویند.

استرس بخش آشنا و رایج زندگی روزمره است. هر روز اتفاق می‌افتد و به اشکال مختلف ظاهر می‌شود. ممکن است ناشی از تلاش برای انجام به‌موقع تعهدات خانواده، کار و مدرسه باشد یا در اثر مسائلی مانند حفظ سلامتی، پول و روابط بروز کند.

اصولا هر زمانی‎که با یک تهدید بالقوه مواجه می‌شویم، ذهن و بدن ما وارد عمل می‌شوند و برای مقابله با مسائل (مبارزه) یا اجتناب از مشکل (فرار) بسیج می‌شود. احتمالا شما نیز شنیده‌اید که استرس چقدر برای ذهن و بدن شما مضر است.

چراکه می‌تواند منجر به بروز علائم فیزیکی مانند سردرد و درد قفسه سینه شود و مشکلات خلقی مانند اضطراب یا غم ایجاد کند. حتی می‌تواند منجر به مشکلات رفتاری مانند طغیان خشم یا پرخوری شود.

همه عواملی که ایجاد کننده استرس هستند، استرسور نام دارند. استرسور، حوادث، رویدادها، پیشامدها، اتفاقات، مشکلات و ضربات وارده به زندگی می باشدکه عامل ایجاد کننده استرس است.
هر حادثه ای که پیرامون ما اتفاق می افتد بگونه ای روی ما اثر می گذارد و ما را تحت تاثیر خود قرار می دهد.

این حوادث، ناراحتی ها یا مشکلات ممکن است ناچیز و گذرا باشند مانند:

- بیماری خفیف جسمی خود یا اعضای خانواده
- دیر رسیدن به سر کار
- خلف وعده توسط دیگران
- عصبانیت یا درگیری جزئی با مدیر، همسایه، همسر
- و ...

ممکن است این مشکلات شدید یا حاد باشد مانند:

- مرگ یکی از اعضای خانواده یا دوستان نزدیک
از دست دادن عزیز یکی از ناراحت کننده‌ترین و تلخ‌ترین تجربیاتی است که افراد با آن روبرو می‌شوند. اکثر افرادی که غم و اندوه و سوگ عادی را تجربه می‌کنند، احساس غم و اندوه، بی حسی و حتی خشم دارند.

به تدریج این احساسات کاهش می‌یابد و فرد می توان از دست دادن را بپذیرد. برای برخی افراد، احساس از دست دادن ناتوان کننده است و حتی پس از گذشت زمان نیز بهبود نمی‌یابد. این به عنوان غم و اندوه بزرگی شناخته می‌شود که گاهی اوقات به آن اختلال سوگ پیچیده نیز می‌گویند.

افراد مختلف برای تجربه سوگواری مسیرهای مختلفی را دنبال می‌کنند. ترتیب و زمان این مراحل ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد

- مشاهده یک تصادف دلخراش
- حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله
- حوادث ناشی از جنگ مثل بمباران

کسانی که استرس مزمن و مداوم را تجربه کرده اند، می دانند که استرس می تواند عواطف، احساسات و توانایی تفکر را تحت تاثیر قرار دهد.
تحقیقی که اخیرا در دانشکده پزشکی نیویورک انجام شد، مکانیسم عصبی ارتباط بین استرس مداوم و تضعیف حافظه را مشخص نمود. نتایج این مطالعه در نشریه نورون به چاپ رسیده است. این بررسی همچنین نشان داد که استرس می تواند یک عامل محرک در بروز بسیاری از بیماری های روانی باشد.

هورمون های استرس، بخش قشر پیشانی در مغز را تحت تاثیر قرار می دهند. این بخش از مغز عملکردهایی مانند حافظه و تصمیم گیری را کنترل می کند.

ممکن است این گونه مشکلات برای مدتی پایدار مداوم باشد مانند:

- مشاجره و ناسازگاری مداوم با همسر یا والدین یا فرزند
- مشکلات اقتصادی
- مشکلات شغلی
- معلولیت فرزند (جسمی یا روانی)
- دوری از خانواده

رویدادهای زندگی ممکن است مثبت و خوشایند باشد مثل:

- حاملگی
- قبولی در امتحان
- ازدواج
- مسافرت سیاحتی یا زیارتی
استرس و بیماری های جسمی

استرس علاوه بر اثرات روانی، اثرات و پیامدهای جسمی متعددی نیز دارد. هیچ عضو یا ارگانی از بدن از اثرات استرسورها مصون نیست. استرسور می تواند روی هر دستگاهی از بدن اثرات زیانبار داشته باشد.

چیزی‌که ممکن است ندانید این است که استرس می‌تواند تأثیر جدی بر مغز شما بگذارد. در مواجهه با استرس، مغز شما یک سری واکنش‌ها را پشت سر می‌گذارد که برای بسیج و محافظت از آن در برابر تهدیدات احتمالی طراحی شده‌اند.

گاهی اوقات استرس می‌تواند به هوشیارتر شدن ذهن و بهبود توانایی به خاطر سپردن جزئیات در مورد آنچه اتفاق می‌افتد کمک کند.

اما اغلب استرس می‌تواند اثرات منفی بر روی بدن و مغز داشته باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که استرس می‌تواند طیف گسترده‌ای از اثرات منفی را بر روی مغز ایجاد کند، از مشارکت در ابتلا به بیماری‌های روانی گرفته تا کاهش حجم مغز.

استرس ساختار مغز را تغییر می‌دهد

مغز از نورون‌ها و سلول‌های پشتیبان، معروف به ماده خاکستری تشکیل شده است که مسئول تصمیم‌گیری و حل مسئله هستند. البته بخش دیگری به نام ماده سفید نیز وجود دارد.

محققان متوجه شده‌اند که استرس مزمن نه تنها منجر به تغییر کوتاه‌مدت در تعادل بین ماده سفید و خاکستری می‌شود بلکه می‌تواند باعث بروز تغییرات پایدار در ساختار مغز شود. پزشکان و محققان قبلا مشاهده کرده‌اند که افرادی‌که از اختلال استرس پس از سانحه رنج می‌برند، دارای ناهنجاری‌های مغزی از جمله عدم تعادل در ماده خاکستری و سفید هستند.

البته تاثیر استرس بر مغز و اعصاب همیشه یکسان نیست زیرا همه استرس‌ها به یک شکل بر مغز و شبکه‌های عصبی تأثیر نمی‌گذارند. استرس خوب یا همان استرسی که به شما کمک می‌کند در مواجهه با چالش‌ها عملکرد خوبی داشته باشید، منجر به ایجاد شبکه‌های قوی‌تر و انعطاف‌پذیری بیشتر مغز می‌شود.

درحالی‌که، استرس مزمن می‌تواند منجر به بروز مجموعه‌ای از مشکلات شود. پس تاثیر استرس بر مغز انسان وضعیت متغیری دارد.

آیا استرس مغز را کوچک می‌کند ؟

 

استرس مزمن می‌تواند منجر به کوچک شدن مناطقی از مغز شود که با تنظیم احساسات، متابولیسم و ​​حافظه مرتبط هستند. جالب است بدانید که اثرات استرس بر مغز زنان و مردان همیشه مختص یک رویداد فاجعه‌آمیز نیستند، بلکه می‌توانند در اثر استرس روزمره بروز کنند.

در یک مطالعه، محققان ۱۰۰ فرد شرکت‌کننده را که اطلاعاتی در مورد رویدادهای استرس‌زا در زندگی خود ارائه کردند، مورد بررسی قرار دادند. محققان مشاهده کردند که قرار گرفتن در معرض استرس منجر به کوچک شدن ماده خاکستری کوچکتر در قشر جلوی مغز می‌شود، منطقه‌ای از مغز که با مواردی مانند خودکنترلی و احساسات مرتبط است.


بعضی از این اثرات زودگذر است. مثلاً وقتی شما در اثر شنیدن خبر ناراحت کننده ای دچار استرس می گردید ممکن است به عنوان مثال فشار خون شما بالا رفته، تعداد نبض افزایش پیدا می کند، احساس تپش قلب نمائید، احساس ناراحتی در ناحیه معده داشته و دچار سرگیجه، سردرد، تعریق و لرزش گردید.

همه ما کم و بیش اثرات زودگذر فراوانی را در اثر تجربه استرسورها می توانند انواع متعدد بیماریهای جسمی را بوجود آورند. مسلماً هر چه فرد استرسورهای بیشتری یا شدیدتر یا طولانی تری را تجربه کند، امکان بروز بیماری های جسمی در وی بیشتر است.

از جمله بیماری های شایع جسمی که با استرس ارتباط دارد، می توان اختلالات زیر را نام برد:

- بیماری های قلب عروقی
- بیماری های پوستی
- بیماری های گوارشی
- بیماری های تنفسی
- سردردها

استرسور فرد مستعد ابتلا به بیماری های عفونی (بویژه عفونتهای ویروسی) و بیماری های سیستم ایمنی می سازد.
ثابت شده است کسانی که دچار بیماری های بدخیمی (سرطان) می گردند، در معرض استرسورهای بیشتری قرار داشته اند. یعنی این که استرسور با سرطان هم می تواند در ارتباط باشد. شاید شما هم ابتلا به عفونت های ویروسی (نظیر سرماخوردگی، آفت و تبخال). اختلال گوارشی (نظیر سوء هاضمه، گاستریت یا زخم معده) را بلافاصله بدنبال استرسور تجربه کرده باشید.

استرس و بیماری های قلبی عروقی

گروهی از اختلالات جسمی رابطه دارد، بیماری های قلبی عروقی است.

مهم ترین و شناخته شده ترین بیماری های قلبی عروقی که استرس در ایجاد یا تشدید آن ها موثر تشخیص داده شده. تصلب شرائین (آترواسکلروز)، افزایش فشار خون شریانی و سکته قلبی (انفاکتوس) می باشد.

افرادی که دچار افزایش فشار خون هستند یا دچار سکته قلبی شده اند، استرس های بیشتری را تجربه کرده اند. از طرفی مبتلایان به افزایش فشار خون، احتمالاً پیش از حد به استرس حساس بوده و واکنش نشان می دهند. مطالعات نشان داده است که بین عصبی بودن و بیماری های عروق کرونر و بروز سکته قلبی احتمالاً ارتباط مستقیمی وجود دارد.

کاهش دادن استرسورها، بکارگیری روش های صحیح مقابله با استرسور، توجه پزشک معالج استرس به عنوان یکی از عوامل خطر و تغییر سبک زندگی، در کاهش اثرات قلبی عروقی استرس ها مفید است.

براساس تحقیقات اولیه در جامعه ما، به نظر می رسد که شایعترین رویدادهای استرس آمیز، حساسیت بیش از حد افراد در زمینه مشکلات اقتصادی و خانوادگی باشد.

ارتباط بین دارایی‌های مادی و افسردگی

 

دو مطالعه در مورد رابطه بین دارایی و افسردگی شناسایی شد: یک مطالعه مقطعی و یک مطالعه طولی. این مطالعات نشان داد که دارایی‌ها پس از کنترل عوامل مخدوش کننده دموگرافیک و سایر عوامل مخدوش کننده اجتماعی-اقتصادی، پیش بینی کننده قابل توجهی از افسردگی هستند.

علاوه بر این، ارتباط دارایی‌های خانوار-افسردگی برای افرادی با سطوح پایین‌تر دارایی در ابتدا قوی‌تر بود. جهت‌های رابطه دارایی-افسردگی در یک مطالعه مورد بررسی قرار گرفت.

سطوح پایین دارایی‌های مادی فردی و خانگی به طور قابل توجهی با افسردگی در دوره پیگیری پس از کنترل سن، جنسیت، نژاد و تحصیلات مرتبط است. در مقابل، داشتن علائم افسردگی بیشتر در ابتدا به طور قابل توجهی با سطوح پایین‌تر دارایی‌های فردی در دوره پیگیری مرتبط بود.

ارتباط بین ثروت و افسردگی

سه مطالعه به بررسی رابطه بین ثروت و افسردگی در بزرگسالان پرداختند. همه آن‌ها بر اساس زمینه‌های کشور با درآمد بالا از جمله بریتانیا و ایالات متحده بودند و یک رابطه مثبت بین ثروت کم فردی یا خانواده و افسردگی در میان سالمندان و افراد مسن را پیشنهاد کردند.

مشکلات اقتصادی مانند:
- بالا رفتن هزینه های زندگی
- عدم کفایت حقوق و درآمد برای گذراندن امورات زندگی
- بدهکاری
- بیکاری
- تورم

ارتباط استرس و خانواده آنقدر جدی و تاثیرگذار است که به یکی از دغدغه های روانشناسی تبدیل شده است. استرس می تواند آرامش را از خانواده بگیرد و تمام اعضا را در مسیر اشتباه و پر تنش قرار دهد.

تاثیر استرس بر خانواده آنقدر زیاد است که یکی از موضوعات همیشگی در جلسات مشاوره روانشناسی درمان استرس و اضطراب در پرتال فرهنگی راسخون به بحث های خانواده و مدیریت استرس مربوط می شود. 

مشکلات خانوادگی مانند:

- ناسازگاری با همسر یا والدین یا فرزندان
- مشکلات اخلاقی، رفتاری و تربیتی کودکان و نوجوانان
- بیماری یکی از اعضای خانواده
- دوری از خانواده
 

هر چه عامل ایجاد کننده استرس شدیدتر باشد، اثرات جسمی و روانی آن هم بیشتر است. به نظر می رسد در ایجاد استرس، عوامل زیر از شدت بیشتری برخوردار باشند.

- مشکلات شغلی مانند: شکست شغلی و حرفه ای، بیکاری، از کار بر کنار شدن، تغییر شغل اجباری
- مشکلات اقتصادی مانند: بالا رفتن هزینه های زندگی، عدم کفایت حقوق و درآمد، بدهکاری، بیکاری، تورم
- بیماریهای شدید جسمی خود یا یکی از اعضای خانواده
 

منبع: بخش نویسندگان و هیئت تحریریه پرتال فرهنگی راسخون، زیر نظر مدیریت.